CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG:HÀNH VI TÌNH DỤC và PHÒNG TRÁNH HIV/AIDS

1. Đặt vấn đề
AIDS, một bệnh gây tử vong chắc chắn, là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với toàn thể loài người trên khắp thế giới cũng như ở Việt Nam trong đó có Thành phố Hồ Chí Minh với số lượng người nhiễm HIV/AIDS được phát hiện cao nhất nước. Trong các trường hợp bị lây nhiễm HIV/AIDS, quan hệ tình dục được cho thấy là đường lây chiếm một tỉ lệ đáng kể ở nhiều khu vực trên thế giới đặc biệt là trong giới trẻ. Tại TP.Hồ Chí Minh, ngoài những người nhiễm HIV do tiêm chích ma túy, tỉ lệ bị lây nhiễm do quan hệ tình dục cũng chiếm một phần đáng kể trong đó tỉ lệ người trẻ tuổi bị lây nhiễm ngày càng cao. Nhiều nghiên cứu cho thấy tỉ lệ thanh niên chưa có gia đình tại TP. Hồ Chí Minh có quan hệ tình dục cũng ngày càng tăng trong đó nam cho biết có quan hệ tình dục nhiều hơn đáng kể so với nữ. Đặc biệt đáng lo ngại là các quan hệ tình dục trước hôn nhân phần lớn là không an toàn, các bạn tình trong quan hệ có cả người mại dâm hoặc những bạn tình thay đổi thường xuyên. Việc nghiên cứu hành vi tính dục liên quan đến phòng tránh HIV/AIDS ở nam thanh niên chưa có gia đình và các yếu tố ảnh hưởng là hết sức cần thiết để có thể thiết kế các chương trình giáo dục, can thiệp thay đổi hành vi hữu hiệu hơn góp phần làm giảm sự lây lan HIV qua đường tình dục ở giới trẻ.

2. Mục tiêu
2.1. Mục tiêu tổng quát
Nhằm tìm hiểu về hành vi tính dục liên quan đến phòng tránh HIV/AIDS ở nam thanh niên và các yếu tố ảnh hưởng. Điều này có thể giúp cho việc thiết kế các chương trình giáo dục phù hợp và hiệu quả hơn nhằm giúp cho giới trẻ giảm được các hành vi tình dục không an toàn góp phần làm giảm sự lây lan HIV qua đường tình dục ở giới trẻ ở TP.Hồ Chí Minh nói riêng và khu vực đô thị Việt Nam nói chung.

2.2. Mục tiêu chuyên biệt
Nghiên cứu này có 4 mục tiêu chuyên biệt:

1. Thăm dò và mô tả các dạng hành vi tình dục liên quan đến phòng tránh HIV/AIDS về phương diện mối quan hệ bạn tình và hành vi quan hệ tình dục

2. Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tình dục liên quan đến phòng tránh HIV/AIDS ở nam thanh niên chưa có gia đình ở TP.Hồ Chí Minh

3. Phương pháp nghiên cứu
3.1. Phương pháp
Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính và thu thập thông tin bằng kỹ thuật phỏng vấn sâu.
3.2. Dân số nghiên cứu và mẫu chọn
Dân số nghiên cứu là nam thanh niên chưa có gia đình từ 17-24 tuổi.
Mẫu nghiên cứu là 25 được chọn có mục đích dựa trên các tiêu chuẩn:
- Trình độ học vấn: sinh viên đại học, học sinh trung học chuyên nghiệp, cấp 3, cấp 2, cấp 1, biết đọc biết viết, không biết đọc biết viết.
- Đặc điểm về hoạt động tình dục:
+ chưa từng quan hệ tình dục
+ đã quan hệ tình dục chỉ với bạn gái
+ đã quan hệ tình dục với bạn tình không thường xuyên nhưng luôn luôn sử dụng bao cao su
+ đã quan hệ tình dục với bạn tình không thường xuyên nhưng sử dụng bao cao su không thường xuyên hoặc không bao giờ sử dụng.
- Đối với sinh viên và học sinh trung học chuyên nghiệp thêm tiêu chuẩn ngành học: kỹ thuật, văn hóa nghệ thuật.
- Đối với các em từ cấp 3 trở xuống thêm tiêu chuẩn loại hình lao động: có kỹ năng (thấp) và không có kỹ năng.

3.3. Vật liệu nghiên cứu
- Bảng câu hỏi lọc đối tượng: nhằm xác định đối tượng về tiêu chuẩn hoạt động tình dục.

- Bảng gợi ý phỏng vấn sâu: liệt kê các đề mục tối thiểu cần phỏng vấn.

3.4. Thu thập thông tin
Đối với sinh viên, học sinh THCN, tiếp xúc Ban giám hiệu hoặc Đoàn trường để liên hệ chọn một lớp bất kỳ khoảng 50 học sinh, cho các em làm Bảng câu hỏi lọc, sau đó chọn lại đối tượng thỏa tiêu chuẩn hoạt động tình dục và thưcỳ hiện phỏng vấn sâu.

Đối với các em học vấn thấp hơn, liên hệ các nhân viên công tác xã hội tại địa phương chọn ra một số em thỏa các tiêu chuẩn về học vấn và nghề nghiệp cho làm Bảng câu hỏi lọc, sau đó chọn lại đối tượng thỏa tiêu chuẩn hoạt động tình dục và thưcỳ hiện phỏng vấn sâu.

Phỏng vấn được thu băng nếu được sự chấp thuận của đối tượng, ngoài ra thì ghi tay. Băng thu sau đó được chuyển thành bảng ghi trên giấy.

3.5. Phân tích thông tin thu thập
Thông tin thu thập được phân tích dựa vào phương pháp phân tích theo đề mục.

3.6. Lịch tiến hành

4. Kết quả
4.1. Một số thông tin tổng quát
- Trong tổng số đối tượng là 25 có 11 sinh viên đại học, 8 học sinh trung học chuyên nghiệp và 6 trình độ cấp 3 trở xuống.
- Tuổi: Từ 17 đến 24 tuổi trong đó:
1 em 17, 2 em 19, 7 em 20, 4 em 21, 6 em 22, 1 em 23 và 4 em 24 tuổi.

4.2. Hành vi tình dục của nam thanh niên chưa có gia đình
4.2.1. Quan hệ tình dục lần đầu
a. Lần quan hệ tình dục đầu xảy ra với bạn gái
Hoàn cảnh cụ thể:
- Đi chơi xa cùng nhau và ở chung phòng (tuổi lúc đó: 20 tuổi)
- Sau khi dự tiệc có uống rượu về nhà của em trai, không có ai khác ở nhà (18 tuổi)
- Ở nhà bạn gái, không có ai khác ở nhà (17 tuổi, 20 tuổi, 20 tuổi)
- Đi chơi chung, thân mật rồi dẫn nhau vào nhà trọ (21 tuổi, 23 tuổi).

Trong tất cả trường hợp kể trên này chỉ có một trường hợp duy nhất có sử dụng bao cao su -- trường hợp quan hệ lần đầu lúc 23 tuổi. Thường là sau đó đi mua thuốc ngừa thai sau giao hợp về sử dụng.

b. Lần quan hệ tình dục đầu xảy ra với bạn tình không thường xuyên, không mại dâm
Hoàn cảnh cụ thể:
- Cô hàng xóm lớn hơn 2 tuổi cho xem phim khiêu dâm rồi dụ dỗ quan hệ tình dục, ở nhà cô đó không có ai khác ở nhà (16 tuổi)
- Sau khi dự tiệc có uống rượu về nhà của cô bạn nữ (không phải bạn gái), không có ai khác ở nhà (19 tuổi)
- Trong khi đi chơi chung, cô bạn nữ (không phải bạn gái) rủ quan hệ tình dục, cả hai thuê phòng trọ (17 tuổi)
Chỉ có trường hợp thứ ba có sử dụng bao cao su (đi mua ở nhà thuốc tây)

c. Lần quan hệ tình dục đầu xảy ra với người nữ mại dâm
Hoàn cảnh cụ thể:
- Bạn nam ở chung phòng ký túc xá đại học rủ đi quan hệ với mại dâm (18 tuổi)
- Sau khi đi uống bia với một bạn nam, bạn rủ đi quan hệ (19 tuổi)
- Sau khi đi lãnh lương, bạn rủ đi uống bia ôm, rồi quan hệ với một cô bán bia ôm sau đó (24 tuổi)

Trong 3 trường hợp này, trường hợp đầu không dùng bao cao su, trường hợp giữa bạn đưa và trường hợp cuối cô gái đưa.

4.2.2. Quan hệ tình dục những lần sau
- Đa số các em quan hệ tình dục lần đầu với bạn gái sau đó chỉ quan hệ tình dục với bạn gái đó hoặc chỉ với một bạn gái khác khi đã chia tay với bạn gái cũ.

- Hai trong số trường hợp quan hệ với nữ mại dâm lần đầu không muốn quan hệ tình dục với bạn gái

- Các em quan hệ tình dục với bạn tình nữ không thường xuyên hoặc một số em quan hệ với mại dâm lần đầu tiếp tục quan hệ với nhiều loại bạn tình khác nhau trong đó có bạn gái.

Tương ứng với 3 nhóm trên có thể tạm phân thành 3 loại tâm lý khác nhau:

- Không chấp nhận quan hệ với mại dâm vì xem đó là điều không hợp đạo đức

- Muốn thử cho biết về quan hệ tình dục nhưng không muốn quan hệ tình dục với người mình yêu thương trước hôn nhân vì ch rằng điều đó không tốt

- Dễ dãi trong quan niệm về quan hệ tình dục.

Kết hợp thêm với một nhóm thứ tư là nhóm không muốn có quan hệ tình dục trước hôn nhân vì cho đó là điều không phù hợp đạo đức.

Về hành vi an toàn tình dục trong những lần quan hệ tình dục sau lần đầu, có những mô thức sau:

- Dùng bao cao su trong mọi hoàn cảnh với mọi loại bạn tình

- Không bao giờ dùng bao cao su với mọi loại bạn tình

- Không dùng bao cao su với bạn gái nhưng dùng bao với bạn tình không thường xuyên hoặc nữ mại dâm.

Chỉ một bộ phận các em kể đã dùng bao cao su đúng cách còn lại chỉ dùng theo suy nghĩ riêng thường là không chú ý đến việc bóp xẹp túi nhỏ ở đầu bao trước khi mặc.

Không trường hợp nào sử dụng các biện pháp an toàn tình dục khác như thủ dâm lẫn nhau, cọ xát cơ thể không giao hợp.

4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tình dục của nam thanh niên chưa có gia đình
4.3.1. Ảnh hưởng từ cha mẹ
Chỉ có các em không muốn QHTD trước hôn nhân hoặc chỉ chấp nhận hệ tình dục với bạn gái bày tỏ về ảnh hưởng của cha mẹ đặc biệt là cha đối với suy nghĩ và hành vi của các em. Cụ thể người cha dạy dỗ qua lời nói, qua trao đổi trong lúc cùng xem phim cũng như quy định các điều luật về không đi chơi về trễ, không quan hệ thân mật với bạn gái. Tuy nhiên chủ yếu cha mẹ giáo dục về đạo đức lối sống chứ không đề cập về chuyện giới tính (tình dục).

4.3.2. Ảnh hưởng từ bạn đồng nhóm
- Tác động trực tiếp: Nhiều em bị bạn bè rủ rê quan hệ tình dục với mại dâm trong đó có em chấp nhận đi có em không. Không chỉ rủ rê bằng lời, mà còn dẫn dắt, xếp đặt thậm chí trả tiền. Một số trường hợp bạn đưa luôn bao cao su cho sử dụng.

- Tác động qua nhận thức: Hầu như tất cả trường hợp cho biết bạn chơi chung đều có những suy nghĩ cách sống tương tự nhau.

4.3.3. Ảnh hưởng từ bạn tình nữ
- Một số bạn tình không thường xuyên không mại dâm được cho biết là đã lôi cuốn các em vào quan hệ tình dục lần đầu cũng như các lần sau.

- Các trường hợp khác nữ trẻ có vai trò ngang với nam trong việc khởi phát hoạt động tình dục cũng như sử dụng bao cao su và các phương pháp ngừa thai qua việc đồng ý, tỏ thái độ thuận lợi

- Còn một số em nữ cho thấy không có khả năng từ chối đòi hỏi hoạt động tình dục của bạn nam trong trường hợp bản thân em không muốn.

- Nhiều nữ mại dâm cho thấy có nhận thức về nguy cơ AIDS qua việc yêu cầu khách hàng sử dụng bao cao su kể cả hướng dẫn cách sử dụng.

4.3.4. Điều kiện kinh tế
- Điều kiện kinh tế khó khăn cho thấy có góp phần vào việc ngăn ngừa nam thanh niên quan hệ tình dục ở một số em và giảm thiểu số lần QHTD với nữ mại dâm ở những em khác.

- Hoàn cảnh sống khó khăn thời niên thiếu cho thấy đã tạo nên quan niệm rất sợ bị bệnh phải tốn kém tiền bạc và quan niệm không muốn chi tiền vô ích vào chuyện QHTD với mại dâm.

- Ngược lại điều kiện kinh tế khả giả thúc đẩy hành vi tình dục nguy cơ vì trẻ có điều kiện thuận lợi như đi chơi, dự tiệc, nhảy đầm, uống rượu.

4.3.5. Ý thức trách nhiệm, đạo đức, lối sống
Ý thức trách nhiệm, đạo đức, lối sống tốt ở nhiều em đã giúp các em tránh được những nguy cơ của tình dục không an toàn:

- Một bộ phận các em biểu lộ tinh thần trách nhiệm đối với bạn gái như không muốn quan hệ tình dục trước hôn nhân vì không muốn gây ra những hậu quả không hay hoặc như sử dụng bao cao su để tránh thai.

- Giữ gìn đạo đức của bản thân không muốn làm chuyện không phù hợp đạo đức như quan hệ trước hôn nhân, quan hệ với mại dâm.

Tuy nhiên nhiều em cho thấy có suy nghĩ và lối sống về tình dục buông thả dẫn đến nguy cơ bị lây nhiễm HIV:

- Thay đổi bạn tình nhanh, dễ dãi

- Quan hệ với mại dâm với thái độ bất cần, không dùng bao cao su.

4.3.6. Trình độ học vấn
- Trình độ học vấn quá thấp (không biết đọc hoặc biết đọc nhưng khó khăn) khiến cho các em không đọc được báo, sách, bướm về nhiễm HIV/AIDS từ đó cho thấy kiến thức về AIDS và về các phương pháp tình dục an toàn khá hạn chế.

4.3.7. Kiến thức, Nhận thức và Niềm tin liên quan đến HIV/AIDS và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác
- Tất cả đều hiểu lầm rằng nữ chưa có quan hệ tình dục là hoàn toàn không thể bị nhiễm HIV dẫn đến QHTD không dùng bao cao su với bạn gái.

- Một số không biết rõ về việc người nhiễm có thể hoàn toàn bình thường như người khác mà nghĩ rằng người nhiễm HIV phải yếu ớt, xanh xao hoặc bệnh hoạn

- Kiến thức về an toàn tình dục còn hạn hẹp: Hầu hết chỉ biết biện pháp bao cao su và một bộ phận không biết đúng và đầy đủ cách sử dụng bao cao su.

- Kiến thức về các bệnh lây truyền qua đường tình dục còn rất hạn chế.

- Nhiều em nhận thức đúng về lợi ích của bao cao su nhưng cũng khá nhiều em cho là bao cao su làm giảm cảm giác.

- Đặc biệt các em nói các em thích và chịu ảnh hưởng mạnh khi được tiếp xúc với các nhóm truyền thông trực tiếp.

4.3.8. Cảm xúc, tình cảm
Một số dạng cảm xúc giúp ngăn ngừa những hành vi tình dục không an toàn:

- Sợ bị lây AIDS

- Sợ bị bắt gặp khi quan hệ với mại dâm

- Không thích không khí buôn bán trong QHTD với nữ mại dâm

Tuy nhiên một số dạng cảm xúc khác lại có vẻ cản trở những hành vi tình dục an toàn:

- Xấu hổ khi mua bao cao su

- Kích thích tình dục khiến không thể kềm chế được QHTD (khi gần gủi với nữ, khi xem phim khiêu dâm).

Tình cảm với bạn gái cũng cho thấy dẫn đến sự chủ quan không dùng bao cao su.

5. Bàn luận và đề xuất



- Giáo dục của cha mẹ cho thấy là quan trọng trong việc xây dựng đạo đức, lối sống ở các em góp phần ngăn ngừa những hành vi tình dục buông thả, dễ dãi do đó cũng góp phần làm hạn chế nguy cơ lây nhiễm HIV. Vì thế việc tăng cường giáo dục đạo đức trong gia đình cho nam thanh niên là hết sức cần thiết.

- Giáo dục về giới tính và về các biện pháp tình dục an toàn được các em cho biết là không được đề cập trong gia đình và nhà trường do đó đối với trường hợp các em có suy nghĩ và lối sống về tình dục dễ dãi thì điều này điều này có thể hạn chế việc phòng tránh lây nhiễm HIV ở các em. Cần có biện pháp để đẩy mạnh việc giáo dục giới tính và tình dục an toàn đặc biệt đối với các nam thanh niên có lối sống thích ăn chơi.

- Sự rủ rê, dụ dỗ của bạn cho thấy có vai trò hết sức quan trọng trong việc quan hệ với mại dâm. Tuy nhiên có vẻ như là tác động này chỉ có ảnh hưởng khi người bị dụ dỗ đã có sẳn những yếu tố về mặt suy nghĩ, lối sống tương tự với nhóm bạn dụ dỗ vì nhiều trường hợp cho thấy các em thường bày tỏ thái độ thích chơi với một nhóm nhất định và không thích chơi với những nhóm mà các em thấy không hợp. Nói một cách khác, gia đình có vẻ là một yếu tố tác động sớm hơn, lâu dài hơn, cơ bản hơn so với bạn bè.

- Vai trò của bạn tình nữ khá quan trọng trong việc khởi phát QHTD nhất là lần đầu tiên qua thái độ đồng ý hoặc không từ chối được, thậm chí còn dụ dỗ hoặc rủ rê các em nam. Vai trò khởi phát việc sử dụng bao cao su của các cô nữ mại dâm cũng đáng quan tâm. Hướng dẫn cho các em nữ kỹ năng từ chối hoạt động tình dục không mong muốn và kỹ năng thuyết phục để thực hành an toàn tình dục là điều hết sức cần thiết để giúp các em nữ tự bảo vệ mình.

- Điều kiện kinh tế cho thấy có tác động đến hành vi tình dục. Tuy nhiên nó chỉ có tác động nhất thời khi mà điều kiện kinh tế cho phép hoặc không cho phép và tác động hoàn toàn có thể thay đổi khi điều kiện kinh tế thay đổi.

- Ý thức trách nhiệm, đạo đức, lối sống -- kết quả tổng hợp của sự giáo dục trong gia đình, nhà trường, xã hội cho thấy có ảnh hưởng lớn đến hành vi tình dục an toàn. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc giáo dục xây dựng các giá trị sống cơ bản chứ không chỉ là cung cấp kiến thức về sức khỏe, về HIV/AIDS. Kiến thức về sức khỏe sẽ không có ý nghĩa gì nếu chính bản thân người nào đó không coi trọng sức khỏe của mình.

- Trình độ học vấn có tác động gián tiếp đến hành vi thông qua kiến thức. Kết quả cho thấy kiến thức về giới tính, về bệnh lây truyền qua đường tình dục và an toàn tình dục của các em được phỏng vấn đa số là chưa đầy đủ, hoặc chưa chính xác. Thông tin về những đề tài cần được thực hiện và tăng cường, đặc biệt là qua truyền thông trực tiếp với các hình thức sinh động.

- Cảm xúc, tình cảm cũng cho thấy có ảnh hưởng đến hành vi tình dục cả hai mặt tích cực lẫn tiêu cực. Đặc biệt là sự e ngại, xấu hổ khi đi mua bao cao su và sự chủ quan cho rằng bạn gái chưa quan hệ tình dục là không nhiễm dẫn đến việc không dùng bao cao su. Đây là những vấn đề mà các chương trình truyền thông cần tác động thêm.
6. Kết luận



Tuy chưa thể đề cập đầy đủ hết về hành vi tình dục của giới trẻ TP. Hồ Chí Minh, kết quả nghiên cứu cho thấy hiện nay đã có những biểu hiện về lối sống và hành vi tình dục có nguy cơ lây nhiễm HIV cao. Một số hoàn cảnh cũng đã được ghi nhận là có nguy cơ dẫn đến những QHTD trước hôn nhân và không an toàn. Về yếu tố tác động ta có thể thấy hành vi tình dục an toàn hay không an toàn là kết quả không chỉ của một yếu tố riêng lẽ nào mà là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố tác động. Sự giáo dục của gia đình và ý thức trách nhiệm, đạo đức, lối sống của bản thân các em là những yếu tố ảnh hưởng rất lớn đến hành vi tình dục. Trên nền tảng này mà kiến thức về HIV/AIDS, về các bệnh lây truyền qua đường tình dục, hướng dẫn của bạn tình sẽ phát huy tác dụng. Ngoài ra một số yếu tố khác cũng cho thấy có tác động nhất thời đến hành vi như điều kiện kinh tế, cảm xúc. Tóm lại, để ngăn ngừa những hành vi tình dục không an toàn đang tồn tại nhiều nỗ lực nữa cần phải được thực hiện không chỉ là cung cấp kiến thức mà còn cần sự tác động vào nhiều yếu tố khác với sự tham gia của không chỉ y tế mà cả gia đình và toàn xã hội.